Co to są akcje giełdowe?

Akcje giełdowe to papiery wartościowe, które łączą w sobie prawa o charakterze majątkowym (na przykład prawo do dywidendy) oraz niemajątkowym (prawo do głosu). Uprawnienia te wynikają z uczestnictwa akcjonariusza w spółce akcyjnej lub komandytowo-akcyjnej. Przez akcje rozumie się również ułamek kapitału akcyjnego oraz dokument wystawiony przez spółkę (zwykle w formie elektronicznej), który stanowi ucieleśnienie ogółu praw przysługujących akcjonariuszowi.

    

Jak kupić akcje giełdowe?  

Zakup akcji giełdowych może być skutecznym sposobem na inwestowanie. Początki bywają jednak trudne. Już na starcie pojawia się pytanie, jak kupić akcje giełdowe. Z technicznego punktu widzenia nie jest to przedsięwzięcie skomplikowane. Problem stanowić może wybór właściwej strategii inwestycyjnej.

Aby kupować akcje na GPW, konieczne jest założenie rachunku inwestycyjnego w licencjonowanym przez Komisję Nadzoru Finansowego domu maklerskim. Dzięki temu zyskamy możliwość dokonywania transakcji kupna i sprzedaży papierów wartościowych oraz innych instrumentów finansowych.

Następnie należy wpłacić pieniądze na rachunek maklerski. Określenie optymalnej kwoty to zawsze kwestia indywidualna. Jeśli jednak interesuje nas konkretna spółka, której ceny akcji na giełdzie są nam dobrze znane, łatwiej nam będzie sprecyzować optymalny budżet inwestycyjny.

Po wpłaceniu odpowiedniej kwoty środków pora na złożenie zlecenia. Kiedyś zmuszeni bylibyśmy do przyjścia do punktu obsługi klienta domu maklerskiego i pisemnego złożenia dyspozycji maklerowi, który następnie przekazywał nasze zlecenie systemowi transakcyjnemu GPW. Obecnie jednak wszystko przebiega sprawniej i wygodniej. Większość transakcji odbywa się bowiem przez Internet. Nikogo nie dziwi zatem fakt, że akcje giełdowe można kupić online.

Jeżeli zatem zastanawiamy się, jak kupić akcje firmy, aby wszystko przebiegło szybko i bez przeszkód, odpowiedź jest prosta – drogą elektroniczną. Zlecenie wciąż najpierw trafia do domu maklerskiego, jednak inwestor nie musi wychodzić z domu, by wydać dyspozycję.

 

Rodzaje akcji

Biorąc pod uwagę sposób przenoszenia własności, wyróżniamy następujące rodzaje akcji:

• akcje imienne – uprawnionym do nich jest osoba fizyczna lub prawna wskazana w dokumencie akcji. Na tle innych papierów wartościowych wyróżniają się tym, iż są związane z konkretną osobą, która jest wymieniona w dokumencie akcji z imienia i nazwiska – w przypadku osoby fizycznej bądź z nazwy firmy – w przypadku osoby prawnej. Praktyka pokazuje, że zwykle posiadaczami takich akcji są założyciele spółki.

Akcje imienne nie są przedmiotem obrotu na giełdzie oraz mogą być wydane przed pełną wpłatą. Kodeks spółek handlowych pozwala na zbycie akcji tego typu, jednak uprawnienie to może zostać ograniczone zarówno przez ustawę, jak i statut spółki. W przypadku akcji imiennych Zarząd spółki zobowiązany jest do prowadzenia księgi akcyjnej, do której wpisuje się dane osobowe i adresowe osoby uprawnionej do akcji.

 

• akcje na okaziciela – od akcji imiennych odróżnia je to, iż nie są związane z konkretną osobą. Uprawnioną jest bowiem każda osoba będąca w jej posiadaniu, a dane akcjonariusza nie widnieją na dokumencie akcji. Ułatwia to procedurę zbycia, która nie wymaga zachowania szczególnej formy.

Warto wiedzieć, że wszystkie akcje notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, to akcje na okaziciela. W odróżnieniu od akcji imiennych dokumenty akcji na okaziciela nie mogą zostać wydane przed pełną wpłatą. W tym wypadku należy wydać imienne świadectwo tymczasowe potwierdzające częściową wpłatę.

 

Uwzględniając formę pokrycia, wyróżniamy następujące rodzaje akcji:

• akcje gotówkowe – wydawane są w zamian za wkłady pieniężne uiszczane przez akcjonariuszy. Ich cechą charakterystyczną jest to, iż mogą zostać wydane po częściowej zapłacie (przynajmniej 25% należności). Do czasu pełnej wpłaty są akcjami imiennymi.

• akcje aportowe – wydaje się je w zamian za wkłady niepieniężne (rzeczowe), czyli tak zwane aporty, którymi mogą być nieruchomości lub wartości niematerialne i prawne. Do czasu zatwierdzenia sprawozdania finansowego i rachunków za drugi rok obrotowy przez walne zgromadzenie są akcjami imiennymi.
  
  

Ze względu na uprawnienia akcjonariuszy wyróżnić możemy:

• akcje zwykłe – reprezentują ułamkową własność kapitału akcyjnego. Dają one swym właścicielom określone prawa, w tym prawo do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy wraz z prawem głosu, prawo do dywidendy, prawo poboru (pierwszeństwo w objęciu akcji nowej emisji), prawo do podziału majątku spółki w razie jej likwidacji.

• akcje uprzywilejowane – dają swym posiadaczom szczególne uprawnienia w zakresie prawa do głosu, dywidendy i sposobie uczestnictwa w podziale majątku. W przypadku uprzywilejowania co do głosu akcjonariuszowi (spółka akcyjna) mogą przypadać dwa głosy na jedną akcję.

Uprzywilejowanie co do dywidendy zwykle dotyczy jej wielkości, przy czym nie może ona przewyższać dywidendy przysługującej akcjonariuszom nieuprzywilejowanym więcej niż o połowę. Zwykle również uprzywilejowanie co do dywidendy nie gwarantuje prawa pierwszeństwa zaspokajania przed pozostałymi akcjami.

Szczególnym rodzajem akcji uprzywilejowanych są tak zwane akcje złote, gwarantujące wyjątkowe uprawnienie, w tym między innymi prawo weta. Posiadaczami tych akcji są zwykle osoby szczególnie zasłużone dla przedsiębiorstwa, na przykład jego założyciele.

 

Akcja to jednak nie jedyny papier wartościowy, który może być emitowany przez spółkę. Na wyróżnienie zasługują również prawa do akcji (PDA). Kupując je, inwestor zyskuje uprawnienia do otrzymania akcji danej spółki, które zostały objęte ofertą publiczną, jednak nie są jeszcze dopuszczone do handlu na rynku pierwotnym. Akcje i PDA rządzą się tymi samymi prawami obrotu. Gdy dojdzie do uprawomocnienia ewidencyjnego akcji, PDA zostają automatycznie zamienione na akcje.

 

Wartość akcji i ich notowania na GPW

Każda akcja giełdowa ma swoją wartość nominalną. Liczy się ją, dzieląc kapitał zakładowy spółki przez liczbę wyemitowanych akcji, przy czym minimalna wartość ceny nominalnej nie może być mniejsza niż jeden grosz. Wyróżnić możemy również cenę emisyjną akcji, czyli cenę, po jakiej sprzedaje się akcje na rynku pierwotnym.

Wartość akcji można również określić za pomocą ceny rynkowej (rzeczywistej), wynikającej z kształtowania się popytu i podaży na akcje. Jest to giełdowa cena akcji, czyli cena, jaką musimy zapłacić za papier wartościowy na rynku wtórnym lub w obrocie pozagiełdowym.

Bieżące ceny akcji na GPW (czyli inaczej mówiąc kursy akcji) ustalane są na podstawie zleceń maklerskich, które są przekazywane na giełdę. To, jak kształtuje się kurs danej akcji, zależne jest zatem od popytu i podaży na nią.

 

Notowania akcji na GPW mogą być prowadzone na dwa sposoby:

• notowania giełdowe w systemie ciągłym – uczestnicy obrotu giełdowego składają zlecenia, które gdy występuje zgodność cen, realizowane są na bieżąco. Jeżeli tej zgodności nie ma, wówczas zlecenia oczekują w arkuszu zleceń na przeciwne oferty mające odpowiednią cenę, umożliwiającą zawarcie transakcji. W przypadku systemu ciągłego obowiązują priorytety ceny i czasu oraz zasada, że transakcje zawiera się po kursie, który jest równy limitowi ceny zlecenia oczekującego w arkuszu zleceń.

• notowania giełdowe w systemie jednolitym – wówczas transakcje zawierane są w dwóch momentach sesji, które są z góry określone. Są to tak zwane fixingi. W ich trakcie ustala się cenę, po której transakcje będą realizowane. Określana jest ona na podstawie złożonych wcześniej zleceń.